Spelen vanuit een 4-3-3 formatie

De 4-3-3 is misschien wel de meest populaire formatie in het voetbal. Als uitgangspunt tenminste. Want tegenwoordig zien we veel variaties en spelprincipes waarbij de oorspronkelijke 4-3-3 andere vormen aanneemt. Dat is ook tevens de reden dat veel trainers liever niet meer spreken vanuit een formatie, maar veldbezetting. Je leest hier over de sterktes en zwaktes van het 433-systeem als uitgangspunt. Of nog beter: 1-4-3-3.

Waarom een 1-4-3-3 systeem gebruiken?

De 1-4-3-3 is een populair formatie vanwege de sterktes in alle fases van het voetbal. Het kan zorgen voor een solide defensieve basis en biedt tevens de mogelijkheden om met kort combinatiespel aanvallend voetbal te spelen. Ook is het gemakkelijk om rotaties en positiewisselingen te creëren. In de basis staan er een doelman, vier verdedigers, drie middenvelder en drie aanvallers opgesteld.

Voordelen van de 4-3-3

Balans met een middenveld van 3
Wanneer een aanvallende middenvelder doorstapt richting de voorhoede of wanneer een verdedigende middenvelder de ruimtes in de laatste lijn bezet tijdens het verdedigen, met een minimale overige bezetting van twee middenvelders blijft de linie goed bewaakt. Dit creëert balans in het elftal.

Rotaties in het elftal
Een middenvelder die laag speelt zorgt er voor dat andere spelers kunnen aanvallen, zoals een opkomende centrale verdediger of in de meeste gevallen een aanvallende vleugelverdediger. Of een aanvallende middenvelder die diep gaat terwijl de spits in de bal komt. Maar ook de rotatie tussen back en buitenspeler met over- en onderlap loopacties. Of wat te denken van de opbouw rotatie waarbij telkens andere middenvelders in de bal komen. Rotaties vanuit een 4-3-3 zijn nooit ver weg.

Breedte, diepte en driehoeken
Een elftal dat de 4-3-3 hanteert heeft gemakkelijk breedte in de ploeg met bezetting van backs en/of buitenspelers aan de zijlijn. Dit zorgt ervoor dat je de bal aan de buitenkant kwijt kan of de ruimtes tussen tegenstander en linies mogelijk vergroot. Ook is de 4-3-3 positionering een garantie voor driehoek afspeelmogelijkheden. Daarmee kan één tegenstander nooit twee opties dichtzetten.

Stabiele switch tussen aanvallen en verdedigen
Vanuit een aanvallende 4-3-3 kun je als formatie terugkomen in een 4-5-1 of 4-1-4-1 middenblok of lage organisatie. De spelers die de uitvoering moeten verzorgen hoeven over het algemeen geen onoverbrugbare afstanden te belopen. En ze komen meestal ook niet op een positie terecht die niet past bij hun kwaliteiten.

Nadelen van de 4-3-3

Belang defensieve middenvelder is groot
Om de laatste lijn niet in de problemen te laten komen zijn de kwaliteiten van een of meerdere verdedigende middenvelders cruciaal. Deze speler moet qua inzicht, uithoudingsvermogen en vermogen om goed te kunnen verdedigen regelmatig in de laatste lijn acteren.

Jorginho bezet de ruimte in de defensie na het uitstappen van Chiellini. (Bron: Sport TV)

Tegenstander overtal op de flank
De backs kunnen in een 4-3-3 tegen een overtal komen te staan wanneer bijvoorbeeld de aanvallers te hoog staan en de middenvelders niet in positie staan om te ondersteunen. Dit is een aanvallend principe dat steeds vaker gebruikt wordt door trainers. In het platform te vinden onder het principe van ‘overtal contrazijde’.

Bezetting rondom de spits
De zone rondom de spits moet door meerdere spelers bezet worden om te voorkomen dat een spits ‘op een eiland’ komt te staan. Dit kan bijvoorbeeld door een (of meerdere) hoge middenvelder(s), maar ook de naar binnen komende back of buitenspeler kan voor creativiteit in deze zone zorgen. Speel je met de punt naar voren? Dan zal dit geen zwakte van het systeem zijn.

Omschakeling naar voren
Schakelt jouw elftal om naar een 4-1-4-1 of een 4-5-1? Dan is de kans groot dat alleen de spits voor de bal blijft. Dit helpt voor stabiliteit in de defensieve fase, maar kan ook voor een beperkte omschakeling naar voren zorgen.

Aanvallende theorieën in 4-3-3

Centrale verdedigers naar de halfspace
Om de afspeelmogelijkheden voorwaarts te vinden is bezetting door centrale verdedigers of een verdedigende middenvelder naar de halfspace een veelgebruikte positionering. Vanuit daar kan de bal gemakkelijker naar de flank en halfspace. Ook wordt de ruimte voor een lange pass naar de contrazijde geopend. Het lijkt weliswaar niet meer op een 4-3-3, dit is wel het uitgangspunt.

Overtal back-zone
Wanneer de tegenstander met de buitenspeler in de zone speelt wordt vaak een overtal gecreëerd rond de back. Een speler komt aan de binnenkant, de andere speler staat breed aan de zijlijn. De back moet kiezen. Stapt hij door naar een van beide? Dan is de andere speler vrij om aan te vallen.

Go Ahead Eagles opent naar de flank. De back en buitenspeler vormen een overtal tegenover de back van de tegenstander. (Bron: ESPN)

Lage verdedigende middenvelder
Maak een overtal in de opbouw om gemakkelijker te kunnen opbouwen. Voorkom dat een tegenstander in 1-tegen-1 pressing afstanden komt. Bijvoorbeeld tegen een elftal met twee spitsen. Eventueel roteren de middenvelders in de rol van verdedigende middenvelder.

Ajax creëert een overtal in de as tegen Juventus: 3 tegen 2 en vervolgens 4 tegen 3. (Bron: BT Sport)

Één speler in de maximale breedte
Door als principe te gebruiken dat slechts 1 speler in de buitenste baan van het veld mag staan creëer je automatisch driehoeken, ruiten en/of diagonale afspeelmogelijkheden. Daarmee kan de speler met bal gemakkelijker de pass voorwaarts vinden.

Verdedigende theorieën in 4-3-3

Hoogte laatste lijn
De hoogte van de verdedigende lijn is afhankelijk van de keuze voor een laag of middenblok, maar ook de kwaliteiten van de spelers (en tegenstander) en de mate van druk vooruit die gegeven wordt. Houd een ‘maximaal veld’ aan van ongeveer 30 meter in de diepte en 35 meter in de breedte (dat is iets minder breed dan het strafschopgebied).

Ondersteuning door buitenspelers
De defensieve positionering van buitenspelers is van meerdere factoren afhankelijk. Maar voor de meest defensieve ondersteuning staan ze in de zone om zowel rugdekking te verlenen aan middenvelders en om te voorkomen dat de back in ondertal komt te staan. Ook kiezen sommige trainers voor mandekking of het voorin houden van de aanvallers. Vooral dat laatste bevat de meeste risico, maar geeft ook mogelijkheden in de counter.

Positionering van de spits
Door als centrale aanvaller mee te verdedigen in de rug van middenvelders van de tegenstander (zoals hierboven op de afbeelding te zien) is er meer kans om in de omschakeling de bal met enige ruimte aan te nemen. Ook helpt deze positionering om passes naar het middenveld af te schermen, waardoor een andere middenvelder de zone kan afdekken (overtal maken).

Wil jij meer weten over de principes en tactieken van toptrainers in het (inter)nationale voetbal? Neem dan gratis een kijkje in de videodatabase van Tactical Base. Met de gratis trial krijg jij direct toegang het platform.